Драги пријатели,
Ве известувам дека излезе во печат трагедијата Медеја од Еврипид, во препев на проф. д-р Валериј Софрониевски. Изданието е на издавачкиот центар ТРИ. Исто така, ве информирам дека можете да си набавите голем дел од старогрчките драми по привлечна цена од 99 ден во книжарниците на ТРИ.
https://shop.kniga.mk/visible-categories/beletristika/novi-izdanija/mede-a.html
Во продолжение ви претставувам дел од препевот, познатиот говор на Медеја пред жените Коринтјанки, која во основа е трагедија за навреденото брачно легло (Јасон ја напушта Медеја за друга жена) и проблемот со граѓанство на сопружниците. Во овој говор се открива положбата на жените во класична Атина, или барем ставот што Еврипид го застапува:
МЕДЕЈА
Коринтјанки жени, од куќа, еве, излегов
да не ми нешто замерите; зар, знам, многу надмени 215
сред смртните има – и такви што се од погледи
поскраја и такви што се надвор в светот; но, некои
од тивки што се, лош глас за небрежност стекнуваат.
Зар, правда не постои во очите на смртните:
пред и јасно да го узнаат срцето на човека, 220
и на поглед сал го мразат, макар ништо не им згрешил.
Да, туѓинот мора на градот да се пригоди,
но немам фалби ни за граѓанин кој станал безочен
и кон својте сограѓани од неукост е нахален.
[Кратка пауза.]
Но, ова збитие што врз мене падна ненадејно 225
душата ми ја уништи: ме нема веќе, изгубив
за живот радост и копнеам да умрам, пријателки.
Зар, оној в кого вложив сѐ, убаво осознавам,
излезе – бил најлош од мажите,– тој, сопругот мој.
Од сите суштества што дишат и мисла имаат, 230
ние жените сме најнесреќно творение:
прво, по цена прескапа, мора сопруг да купиме,
а потем и за господар на својте тела мораме
да го прифатиме – зло уште поболно од она зло.
И в ова лежи премрежје најголемо – дали лош 235
ил’ честит ќе добиеш. Зар, развод слава за жената
не носи, а сопруг не е можно да се одбие.
А, стигнувајќи в дом со нови адети и правила,
мора гатачка да биде, штом дома не научила,
да знае како најдобро да општи со соложникот. 240
И ако добро сѐ ова со напор си изведеме
и мажот со нас живее, носејќи радо јарем свој,
животот е блажен. Ако ли не, смрт е благослов.
Маж, кога од тие внатре вкуќи ќе се снервира,
оди надвор и срце си од мачнина тој смирува 245
[свраќајќи ил’ кај пријател ил’ кај некој врсник свој],
А ние нужно мора в една сал душа да гледаме.
Кажуваат како ние пó дома, без опасност,
живот си живееме, тие, пак, со копје бијат бој.
Колку грешно мислат! Повеќе би сакала три пати 250
в бој зад штит да застанам одошто еднаш да родам!
[Кратка пауза.]
Сепак, зборов исто не важи за тебе и за мене:
зар, ти си имаш тука и град и куќа таткова,
и наслада од животот и дружба со пријатели,
а јас пуста сама, без град, трпам дрска неправда 255
од мажот, доведена ко плен од земја туѓинска,
и немам мајка, ниту брат, ниту никој роднина
кај може да се засолнам од оваа неволја.
Затоа, ќе сакам едно од тебе да побарам:
изнајдам ли некој пат ил’ средство да го накажам 260
мојот маж за овје зла, [и оној којшто му ја даде
ќерка си, и неа со која се ожени], – да молчите!
Та, жената за сѐ е друго полна стравови,
за битка слаба и не може меч да гледа железен,
но кога ќе се затекне во легло онеправдана, 265
е тогаш нема друг на светот нарав покрволочен.
АНТИЧКА ДРАМА 